Mirasçılık Belgesi - Veraset İlamı Nedir?

1. Mirasçılık Belgesi - Veraset İlamı Nedir?

Mirasçılık belgesi, bir kimsenin mirasçılık sıfatını ispata yarayan ve böylelikle tereke kapsamında bulunan mal ve haklar üzerinde tasarrufta bulunmasını sağlayan resmi bir belgedir. Her ne kadar mirasbırakanın vefatı anında tereke yasal mirasçılara bir kül halinde geçse de mirasçılık belgesi olmadan mirasçıların tereke üzerinde tasarrufta bulunmaları mümkün olmayacaktır. Özetle, mirasçının talebi üzerine düzenlenecek mirasçılık belgesi kişinin mirasta hak sahipliğini yani mirasçılığını ve miras payını gösterir.

2. Mirasçılık Belgesi Nereden Alınır?

Mirasçılık belgesi miras bırakanın vefatı sonrasında Noter veya Sulh Hukuk Mahkemelerinden talep edilebilir. Mirasçılık belgesi, mirasçının talebi olmadan kendiliğinden düzenlenmez. Mirasçılık belgesinin noterden talep edildiği durumlarda nüfus kayıtlarının hatalı olması, taraflardan birinin yabancı olması, soy bağının tespit edilememesi vb. nedenlerle düzenlenmesi mümkün olmayacaktır.

3. Mirasçılık Belgesini Kimler Talep Edebilir?

Mirasçılık belgesi talep edebilecek kişiler öncelikle yasal mirasçılar ve atanmış mirasçılardır. Yasal mirasçılar mirasçılık sıfatını doğrudan kanun kaynaklı olarak kazanmaktadırlar. Yürürlükte bulunan 4721 sayılı Türk Medeni Kanunu’na göre yasal mirasçılar; altsoy, üstsoy, sağ kalan eş, evlatlık ve devlettir.

Atanmış mirasçılar ise mirasçılık sıfatı doğrudan kanundan kaynaklanmayan miras bırakanın özgür iradesi ile mirasın tamamı veya belli bir payı için mirasçı olarak tayin edilen kişilerdir. Yasal mirasçılar ile atanmış mirasçılar arasında külli halefiyet açısından bir farklılık söz konusu değildir. Atanmış mirasçılar da tıpkı yasal mirasçılar gibi miras bırakanın vefatı anında mirasa kendiliğinden hak kazanırlar.

Yasal ve atanmış mirasçılarla beraber vasiyet alacaklılarının da mirasçılık belgesi talebinde bulunabileceği medeni kanunumuzca düzenleme altına alınmıştır. Vasiyet alacaklısı cüz’i halef olduğundan terekenin borçlarından kişisel olarak sorumlu olmayacaktır.

Mirasçılık sıfatını yitiren kimselerin mirasçılık belgesi talep etmeleri de mümkündür. Bu kimseler her ne kadar mirasçılık sıfatını yitirmiş olsalar da belli olayların, kişiler arasındaki ilişkinin ispatlanması gibi çeşitli sebeplerle talep edilebilir.

Nitekim, Yargıtay 2.Hukuk Dairesi 2005/3540 Esas, 2005/6336 Karar, 19.04.2005 Tarihli Kararı;

Mirasçılık belgesi, maddi bir olayın varlığın ve kişiler arasındaki irs ilişkisini tespit eden belgelerdir. Mirasçılıktan çıkarma (ıskat) mirastan feragat ya da mirastan yoksunluk (mahrumiyet) hallerinin varlığı veraset belgesi verilmesine engel değildir. Mirasçılıktan çıkarma (ıskat), mirastan feragat veya mahrumiyetin hukuki sonuçlarının terekenin paylaşımı sırasında gözetileceğine işaret edilmek suretiyle ve bu durumlar yok sayılarak miras paylarını gösterir biçimde hüküm tesis edilmesi gerekmektedir.

şeklinde vermiş olduğu karar ile mirasçılık sıfatı yitiren kimselerin de mirasçılık belgesi talep edebileceğine işaret etmiştir.

Milletlerarası Özel Hukuk hükümleri ile çeşitli sınırlayıcı hükümler saklı kalmak kaydıyla Yabancı mirasçıların Türkiye’de yer alan tereke üzerinde tasarrufta bulunabilmeleri için mirasçılık belgesi talep edebilirler.

4. Mirasçılık Belgesinin Düzenlenmesi İçin Hangi Şartlar Aranır?

Mirasçılık belgesinin talep edilebilmesi için aşağıdaki şartların varlığı aranır;

• Miras bırakanın vefat etmiş veya gaipliğine karar verilmiş olması

• Miras bırakanın vefatı anında sağ olmak; eğer mirasçılar arasında cenin varsa sağ doğumla birlikte ana rahmine düştüğü andan itibaren mirasa hak kazanacaktır

• Mirasa ehil olmak; mirastan yoksunluk, mirastan ret, mirastan feragat gibi durumların olmaması

• Atanmış mirasçılığın veya vasiyetin bildirilmesinden itibaren itiraz hakkı olan ilgililerin itiraz ileri sürmemesi

5. Mirasçılık Belgesi Hangi Sürede Alınabilir?

Mirasçılık belgesinin talep edilmesi herhangi bir zamanaşımı veya hak düşürücü süreye tabi değildir. Miras bırakanın vefatından sonra ne kadar uzun bir süre geçmiş olursa olsun mirasçılık belgesi her zaman talep edilebilir. Aynı doğrultuda miras bırakanın gaipliğine karar verilmesinden sonra da herhangi bir süre sınırı olmaksızın mirasçılık belgesinin talep edilmesi mümkündür.

6. Mirasçılık Belgesi İptal Edilebilir mi?

Mirasçılık belgesine ilişkin hüküm maddi anlamda kesin hüküm niteliğinde değildir. Dolayısıyla her zaman için mirasçılık belgesinin gerçeğe aykırı olması ileri sürülerek belgenin düzeltilmesi veya iptali talep edilebilir. Mirasçılık belgesinin düzeltilmesi veya iptali davası bir tespit davası niteliğinde olup davacı bu dava aşağıdaki hususlardan birini veya birkaçını ileri sürecektir;

· Kendisinin de mirasçı olduğunu,

· Mirasçılık belgesinde yer alan kişilerin mirasçı olmadığını,

· Miras paylarının hatalı hesaplandığını,

Mirasçılık belgesi düzenlenmesi talebi çekişmesiz bir yargı işi olsa da mirasçılık belgesinin düzeltilmesi veya iptali çekişmeli yargılama usulüne tabidir. Mirasçılık belgesinin iptali zamanaşımı veya hak düşürücü bir süreye tabi olmayıp belgenin düzeltilmesi veya iptali her zaman için talep edilebilir.

7. Mirasçılık Belgesinin İptalinde Görevli ve Yetkili Mahkeme

6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu uyarınca mirasçılık belgesinin iptali davasında görevli mahkeme Asliye Hukuk Mahkemeleridir. Mirasçılık belgesinin iptali davası miras bırakanın en son yerleşim yeri mahkemesinde açılabileceği gibi mirasçılardan her birinin oturduğu yer mahkemesinde de açılabilir.

Nitekim, Yargıtay 7.Hukuk Dairesi 2012/6731 Esas, 2012/9996 Karar, 26.12.2012 Tarihli kararı;

“Mirasçılık belgesinin iptali davalarının hasımlı olarak açıldığı, sonucunun tarafları açısından kesin hüküm oluşturduğu dikkate alındığında çekişmeli yargı kapsamında kalan davalardan olduğu, bu nedenle 6100 Sayılı HMK'nun yürürlüğe girdiği 01.10.2011 tarihinden sonra açılan mirasçılık belgesinin iptali davalarına bakmakla görevli mahkemenin Asliye Hukuk Mahkemesi olduğu kuşkusuzdur.”

şeklinde vermiş olduğu karar ile mirasçılık belgesinin iptali davalarında görevli mahkemenin Asliye Hukuk Mahkemesi olduğuna işaret etmiştir.